ΘΥΜΑ ΤΗΣ ΚΡΙΣΗΣ ΚΑΙ Η «ΜΙΚΡΟΔΙΑΦΘΟΡΑ»

Λιτότητα και στα «φακελάκια»

Για πρώτη φορά μειωμένη μεν, καλά κρατούσα δε. 

Αυτό είναι το συμπέρασμα που προκύπτει από την ετήσια έρευνα για τη μικροδιαφθορά που παρουσίασε η Διεθνής Διαφάνεια - Ελλάς, η οργάνωση που την χαρτογραφεί από το 2007 με τη βοήθεια της εταιρείας Public Issue.

Όπως καταδεικνύει η έρευνα που έγινε σε 12.104 ερωτηθέντες, το μέγεθος της διαφθοράς συρρικνώθηκε το 2012, τόσο αριθμητικά, όσο και οικονομικά, στο εκτιμώμενο ποσό των 420 εκατ. ευρώ (από τα 554 εκατ. το 2011).

Η μεγαλύτερη μείωση εμφανίστηκε στο δημόσιο τομέα όπου νοσοκομεία (45%), εφορίες (13,3%) και πολεοδομίες (3,7%) έχουν πάντα την «τιμητική» τους. Τα ίχνη της κρίσης ήταν εμφανή, δεδομένου ότι κατά μέσο όρο τα ποσά μειώθηκαν κατά 12,2% (με μέσο όρο ανά «φακελάκι» τα 1.228 ευρώ το 2012, έναντι 1.399 το 2011).

Από την άλλη, στον ιδιωτικό τομέα τα περιστατικά μειώθηκαν μεν κατά 2,6% το 2012, έναντι 3,6% του 2011, διογκώθηκαν όμως οικονομικά, καθώς τα φακελάκια έγιναν πιο «παχουλά» κατά 2,6% (μέσος όρος 1.442 ευρώ το 2012, έναντι 1.406 το 2011).

Όπως επισήμαναν κατά την παρουσίαση τόσο ο πρόεδρος της Διεθνούς Διαφάνειας-Ελλάδος (ΔΔ-Ε) Κώστας Μπακούρης, όσο και ο πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας Public Issue Γιάννης Μαυρής, είναι η πρώτη φορά που μειώνεται το μέγεθος ενώ, ταυτόχρονα, αυξάνεται και η κοινωνική αντίσταση κατά του φαινομένου, καθώς ενισχύεται για δεύτερη χρονιά η αντίδραση για τη μη έκδοση απόδειξης.

Παράλληλα, εντοπίζεται η μαζικής έκτασης τάση στους ερωτηθέντες να εκλαμβάνουν τη μη-έκδοση αποδείξεων στις συναλλαγές τους ως περιστατικό διαφθοράς, ενώ ολοένα και περισσότεροι πολίτες (27,3% για το δημόσιο και 31% για τον ιδιωτικό τομέα) δηλώνουν ότι αρνήθηκαν να καταβάλλουν τα ζητηθέντα ποσά (έναντι 25,3% και 21,6% αντίστοιχα για το 2011).

Άνδρες ηλικίας 45- 54 ετών, απόφοιτοι ανώτερης εκπαίδευσης, αυτοαπασχολούμενοι ή εργοδότες, σκιαγραφούν κατά την πλειοψηφία το προφίλ των θυμάτων της μικροδιαφθοράς.

Ο... τιμοκατάλογος της διαφθοράς

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει ο «τιμοκατάλογος» της διαφθοράς, με συγκριτικά στοιχεία από το 2011 και το 2012. Στον δημόσιο τομέα, το «φακελάκι» στα νοσοκομεία για επέμβαση το 2011 ήταν από 100 έως 30.000 ευρώ, ενώ το 2012 μειώθηκε σε 50 έως 20.000 ενώ το «γρηγορόσημο» κατέβηκε από τα 30- 20.000 ευρώ στα 10-7.000 το 2012. Δραστική μείωση παρουσιάζει το «φακελάκι» στις εφορίες, με έμφαση στο «γρηγορόσημο», που από το ποσό των 10-30.000 ευρώ έπεσε στα 200-1.000 ευρώ.

Αντίθετα, στον ιδιωτικό τομέα τα ποσά αυξάνονται, με έμφαση στις επεμβάσεις (που από τα 150- 7.000 ευρώ φθάνουν το 2012 μέχρι στα 25.000 ευρώ), αλλά και στις ιατρικές εξετάσεις, που από τα 30-500 ευρώ «σκαρφαλώνουν» μέχρι τα 3.100 ευρώ.

Αύξηση παρουσιάζεται και στον κλάδο του αυτοκινήτου και κυρίως στον έλεγχο ΚΤΕΟ, καθώς από τα 100 ευρώ ανεβαίνει στα 200.

Αντίδοτα της μικροδιαφθοράς, όπως επισήμανε ο κ. Μπακούρης, είναι η ηλεκτρονική διακυβέρνηση, καθώς όχι μόνο εκσυγχρονίζει τη δημόσια διοίκηση, αλλά συμβάλλει στην αποστασιοποίηση του πολίτη από τις δημόσιες υπηρεσίες, με αποτέλεσμα να περιορίζονται οι ευκαιρίες για παράνομες συναλλαγές.

Ταυτόχρονα, η υιοθέτηση και εφαρμογή ενός αποτελεσματικού πλαισίου προστασίας και ενθάρρυνσης των whistleblowers (δηλαδή όσων προβαίνουν σε αποκαλύψεις πληροφοριών για κάποιο αδίκημα διαφθοράς), όχι μόνο θα εξοικονομήσει πόρους, αλλά μακροπρόθεσμα θα αλλάξει νοοτροπίες, σπάζοντας χρόνιους φαύλους κύκλους που «ανέχονται» δωρολήπτες και δωροδότες.

«Ας δούμε την τρέχουσα συγκυρία της κρίσης δημιουργικά, κάνοντας μικρά απτά βήματα. 

Ήδη οι πολίτες εμφανίζουν σημάδια ωρίμανσης. Ας τους ενθαρρύνουμε, ας τους προστατεύσουμε, ας τους διευκολύνουμε, ας τους ενεργοποιήσουμε για την καταπολέμηση της διαφθοράς», κατέληξε ο πρόεδρος της Διεθνούς Διαφάνειας-Ελλάδος, ανακοινώνοντας ότι στο άμεσο μέλλον η οργάνωση θα διαθέτει ένα κέντρο παροχής βοήθειας, με έμπειρους νομικούς και συμβούλους, που θα μπορούσαν να δώσουν τα κατάλληλα εργαλεία για την ανακοπή του φαινομένου της μικροδιαφθοράς.